Magdalena Abakanowicz urodziła się 20 czerwca 1930 r. w Falentach. Ze strony ojca, Konstantego Abakanowicza, miała pochodzenie tatarskie. Przodkowie matki, Heleny z Domaszowskich, wywodzili się z polskiej szlachty. Stryjem rzeźbiarki był jeden z przywódców Narodowych Sił Zbrojnych, Piotr Abakanowicz.

Abakanowiczowie dziedziczyli majątek w Nowej Krępie. W posiadłości jako stangret pracował ojciec Franciszka Mazurka, który w międzywojniu służył do mszy świętej w kościele parafialnym w Sobolewie. Rodzina stangreta mieszkała w czworakach dworskich. Co ciekawe, Franciszek Mazurek po wielu latach pracował jako kierowca w Najwyższej Izbie Kontroli, wożąc jej ówczesnego szefa, Lecha Kaczyńskiego. Ten, piastując urząd prezydenta miasta stołecznego Warszawy, odwiedził rzeźbiarkę, pomagając jej znaleźć lokum na swoją pracownię.

Dzieciństwo Magdalena Abakanowicz spędziła w majątku Krępa. Scenerią jej młodzieńczych zabaw były miejscowy park, lasy, staw, do którego wiodła aleja drzew, grobla i pola. Wspominając ten błogi czas, pisała: "Będąc dzieckiem, wchodziłam do spróchniałego pnia i w nim zamierałam".

Po latach jej materiałem stało się to, co miękkie, o skomplikowanej tkance

W XVI wieku Nowa Krępa była własnością królewską, a od 1827 r. rządu Królestwa Polskiego. W 1837 r. Krępę zakupił Ksawery Dobrowolski. W następnych latach majątek znalazł się w rękach Zamoyskich.

Dworek w Krępie wybudował znany architekt, Ksawery Dionizy Makowski. Był on projektantem wielu XIX-wiecznych dworów naszego regionu. Wśród jego dzieł wyróżniamy m.in. przebudowę pałacu Zamoyskich w Podzamczu oraz projekt grobowca Zamoyskich, usytuowany z tyłu kościoła parafialnego pw. WNMP w Maciejowicach.

Początkowo dworek w Krępie miał być dworkiem myśliwskim. W 1932 r. majątek zakupiła na licytacji matka Magdaleny Abakanowicz. Projekt dworku miał stylizację ówczesnego amerykańskiego budownictwa mieszkaniowego - ukazał się w warszawskim "Przeglądzie Technicznym" z 1891 r.

Magdalena Abakanowicz o Krępie z czasów dzieciństwa pisała: "Byłam bardzo mała. Przykucnięta nad bagnistym stawem, obserwowałam kijanki. (...) Przez cienką błonę pokrywającą rozdęte brzuchy widać było wyraźnie plątaninę zwojów kiszek. (...) Wyciągnięte patykiem na brzeg, dotknięte nieostrożnie, nadęte brzuchy pękały. (...) Siedziałam z bijącym sercem, wstrząśnięta tym, co się stało. Zniszczeniem miękkiego życia i bezbrzeżną tajemnicą zawartości miękkiego. (...) Po wielu latach materiałem moim stało się to, co miękkie, o skomplikowanej tkance".

fot. dipp.info.pl; Piotr Libicki

Dzieła tłumiły jej traumę po konieczności pośpiesznego opuszczenia krępskiego majątku

Po wojnie, kiedy rządy w Polsce objęli komuniści, właściciele dworów ze szlacheckim rodowodem byli ze swoich posiadłości usuwani.

Wspomnienia Magdaleny Abakanowicz z czasu rodzącego się nad Wisłą stalinizmu: "1944 rok. Było coraz straszniej. Szedł front. Rewolucja. Jednego dnia ojciec kazał zaprząc konie. Wyjechaliśmy. (...) Oddalając się od domu, okolicy, czułam, jak pustoszeję. Zupełnie tak, jakby ze mnie wyjęto środek, a wewnętrzna warstwa, nie oparta na niczym, kurcząc się, traciła wyraz".

Artystka mieszkająca na wsi po raz pierwszy zobaczyła polską stolicę przed Powstaniem Warszawskim. Pod koniec wojny opuściła krępski majątek na zawsze.

Magdalena Abakanowicz jako młoda dziewczyna wyczynowo uprawiała lekkoatletykę, reprezentując barwy Bałtyku Gdynia, Wybrzeża Gdańsk, HKS-u Tczew i gdańskiej Gedanii. Zdobywała medale mistrzostw kraju w biegach sztafetowych. Swoje powołanie odnalazła jednak w sztuce.

Ukończyła Akademię Sztuk Pięknych w Warszawie oraz Państwową Wyższą Szkołę Sztuk Plastycznych w Sopocie. W latach 1965-1990 prowadziła zajęcia w poznańskiej Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych – od roku 1979 była profesorem uczelni.

Wyszła za mąż za Jana Kosmowskiego. Małżeństwo mieszkało w ciasnej kawalerce, co dla artystki pamiętającej przestrzenie majątku krępskiego było niemałym cierpieniem. Tęskniąc za dziecięcymi obrazami, malowała na wielkich płótnach, co kierowało jej myśli na łono krępskiej natury. Parała się tkactwem. Łącząc fragmenty tkanin, formowała swoje "abakany". Miały one niepełne formy – były wydrążone w środku, bez głów. Dzieła te tłumiły jej traumę po konieczności pośpiesznego opuszczenia krępskiego majątku pod koniec wojny.

Stworzyła własny cykl "abakanów". Były to prace wykonane technikami tkackimi. Jej dzieła odcisnęły wyraźne piętno w rozwoju sztuki bazującej na tkaninie artystycznej.

Od 2006 r. zasiadała w Radzie Programowej Fundacji Centrum Twórczości Narodowej

Punktem zwrotnym w karierze Magdaleny Abakanowicz okazały się Międzynarodowy Biennale Tkaniny w Lozannie w 1962 r. oraz Biennale Sztuki w São Paulo w roku 1965 – na brazylijskiej wystawie otrzymała złoty medal.

Wyróżnikiem dzieł rzeźbiarki stały się zwielokrotnione postaci ludzkie, uszeregowane według założonego klucza. Była autorką dużych, figuralnych kompozycji przestrzennych. W pracach tych obok tkanin wykorzystywała m.in. kamień, drewno i brąz.

Prace Magdaleny Abakanowicz zyskały szerokie uznanie. Trafiały na liczne wystawy w kraju i za granicą. Do chwili obecnej gros jej realizacji stałych odnajdujemy w przestrzeni publicznej.

Od 2006 r. zasiadała w Radzie Programowej Fundacji Centrum Twórczości Narodowej. Mieszkała i tworzyła w stolicy. Zmarła tamże 20 kwietnia 2017 r. Jej ciało spoczęło na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Magdalena Abakanowicz (1)

Magdalena Abakanowicz - wybitna artystka XX wieku, dziecińst...