Naukowiec urodził się 7 września 1910 r. w niewielkiej wsi Goździk koło Unina w dzisiejszej gminie Górzno. Był potomkiem Kazimierza i Zofii de domo Borkowskiej. Jego ojciec utrzymywał dom, pracując jako urzędnik na kolei.
Wraz z wybuchem I Wojny Światowej 4-letni Janek razem z najbliższymi został ewakuowany w głąb Rosji. Na emigracji Pawłowscy zamieszkali w Moskwie. Z czasem rodzina osiedliła się w Barnaule nad Obem w azjatyckiej części imperium carskiego. W 1919 r. ojciec Jana przepadł na "nieludzkiej ziemi" bez śladu. Cztery lata później Zofia Pawłowicz razem z dziećmi powróciła do niepodległej już II Rzeczpospolitej.
W 1929 r. 19-letni Jan został absolwentem Państwowego Gimnazjum Matematyczno-Przyrodniczego im. Hetmana Stanisława Żółkiewskiego w Siedlcach. 28 maja tegoż właśnie roku zdał maturę. Studiował na Wydziale Leśnym Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego
w Warszawie. Kształcił się pod okiem polskiego entomologa i zoologa, prof. Zygmunta Mokrzeckiego. Ten wybitny naukowiec opracował nowatorskie metody ochrony roślin, wynalazł metodę pozakorzeniowego odżywiania roślin oraz opracował nową gałąź nauki w dziedzinie fitopatologii wewnętrznej terapii roślin. Jego prace naukowe były publikowane w językach polskim, rosyjskim, bułgarskim, niemieckim, francuskim, angielskim i włoskim.
Prowadził prace badawcze dotyczące owadów pasożytniczych, gdzie szczególny nacisk kładł na błonkówki i muchówki
Jan Witold Pawłowicz w czasie studiów wybrał specjalizację na kierunku entomologia leśna. Odbywał praktyki w jednym z nadleśnictw w Puszczy Białowieskiej. Terminował w oddziale doświadczalnym Stacji Ochrony Roślin Towarzystwa Ogrodniczego Warszawskiego w Morach koło Ożarowa Mazowieckiego.
3 grudnia 1934 r. był już inżynierem leśnikiem. Jego praca dyplomowa o nieco przydługim tytule "Spostrzeżenia nad pasożytami trzech gatunków motyli leśnych Porthetria dispar L., Malacosma neustria L., Stilpnotia salicis L. (Lepidoptera), w związku z metodami biologicznego zwalczania owadów" otrzymała okolicznościowy medal za mistrzostwo badawcze.
Pawłowicz był pracownikiem naukowym. Początkowo zatrudniony w charakterze młodszego asystenta, a w kolejnych miesiącach starszego asystenta Katedry Entomologii i Ochrony Lasu w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Pełnił obowiązki sekretarza Prezydium Związku w Związku Stowarzyszeń Asystentów Państwowych Szkół Akademickich Rzeczypospolitej Polskiej, a także prezesa w Zarządzie Stowarzyszenia Asystentów warszawskiej Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego.
W 1934 r. zasilił szeregi Polskiego Związku Entomologicznego. Od roku 1937 należał do Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Był wykładowcą przyrodoznawstwa w żeńskiej szkole średniej ogólnokształcącej.
Jan Witold Pawłowicz prowadził prace badawcze dotyczące owadów pasożytniczych, wśród których szczególny nacisk kładł na błonkówki i muchówki.
Prowadził studia faunistyczne, fizjograficzne, a także ekologiczne traktujące występowania rączyc (owady z rzędu błonkoskrzydłych) w rezerwatach przyrody.
Dla potomnych pozostawił szkice oraz notatki z dziedziny entomologii leśnej, a także wiele ekspertyz terenowych
W latach 1935-1936 odbywał wędrówki badawcze w rejonie Tatr. Podczas tych ekspedycji zgromadził przeszło 70 gatunków rączyc, z czego 36 zostało w naszym kraju udokumentowanych jako występujące jedynie w Tatrach. Prowadził badania korników w Puszczy Białowieskiej, a także w polskich górach najwyższych.
W okresie od 15 do 20 sierpnia 1938 r. uczestniczył w VII Międzynarodowym Kongresie Entomologicznym w Berlinie. Podczas zebrania plenarnego odczytał referat pt. "O rozmieszczeniu rączyc (Diptera, Tachinariae) w Tatrach". W 1937 r. światło dzienne ujrzała jego książka naukowa pt. "Z zagadnień biologicznej walki z owadami". Praca wyszła nakładem Pierwszej Związkowej Drukarni we Lwowie.
Jan Witold Pawłowicz miał w planach odbycie studiów doktoranckich. Niestety, ambitne plany naukowca zaprzepaścił wybuch II Wojny Światowej, który uniemożliwił mu zakończenie otwartego uchwałą Rady Naukowej Wydziału Leśnego SGGW przewodu doktorskiego, którego podstawą miała być naukowa rozprawa. Napisanej już pracy doktorskiej pt. "Studia nad rączycami (Diptera, Tachinariae) lasów tatrzańskich i terenów sąsiednich" nie było mu już dane obronić. Znakomicie rokująca kariera naukowa entomologa z Goździka została brutalnie przekreślona.
Starszy asystent przy katedrze entomologii i ochrony lasu Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie był świetnie zapowiadającym się badaczem zjawiska pasożytnictwa w świecie owadów i specjalistą w zakresie wielostronnego poznania muchówek z rodziny Larvaevoridae i rodzin pokrewnych.
Podczas kampanii polskiej 1939 r. Pawłowicz zgłosił się jako ochotnik do walki w 36. pułku piechoty Legii Akademickiej, będącym oddziałem piechoty Wojska Polskiego II Rzeczpospolitej. Jako strzelec brał udział w obronie Warszawy. Zginął 24 września tegoż 1939 r. w czasie walk z niemieckim najeźdźcą pod Wilanowem.
Wybitny entomolog w chwili śmierci miał jedynie 29 lat. Jego zwłoki zostały złożone w kwaterze Żołnierzy Września 1939 r. na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera A17-6-21).
Jan Witold Pawłowicz, dla potomnych pozostawił rozprawy, doniesienia, szkice i notatki z dziedziny entomologii leśnej, a także wiele ekspertyz i orzeczeń terenowych w maszynopisie. Jego badania miały istotny wpływ na rozwój polskiej myśli entomologicznej w następnych dekadach.
M. Kurach
Komentarze (0)