Z historii Żelechowa. "Produkcja butów prowadzona była na dużą skalę. Buty rzemieślników żelechowskich wędrowały na Ukrainę i do dalszych rejonów Rosji"

Miejscowość ukazana została jako miasto w powiecie garwolińskim przy szosie łączącej Łuków z szosą Warszawa-Lublin. Położone było (i jest) na pograniczu trzech przylegających do siebie powiatów: garwolińskiego, łukowskiego i ryckiego.

"Notatki Płockie", na łamach którego przedstawiony został Żelechów", było Pismem Regionalnym Mazowsza Płockiego, wydawanym przez założone w 1820 roku Towarzystwo Naukowe Płockie, a także Bibliotekę im. Zielińskich. W rozdziale pt. "Sześćdziesiąt cztery miasta województwa warszawskiego", na stronie 54., czytamy (pisownia oryginalna): "Pierwsza wiadomość o wsi Żelechów będącej własnością rodu Ciołków pochodzi z 1282 r. Wkrótce potem erygowano tu parafię. Król Kazimierz Jagiellończyk nadał prawa miejskie w 1447 r. Przywilejem tym zezwolono na odbywanie jarmarku i cotygodniowych targów oraz zwolniono mieszkańców od myt i ceł w Koronie. Król Zygmunt Stary ustanowił drugi jarmark. Miasto należało wówczas do znaczniejszych miejscowości w pow. stężyckim woj. sandomierskiego. Nadane przywileje oraz korzystne warunki okolicznych wsi dla hodowli bydła i owiec, spowodowały rozwój rzemiosła garbarskiego, rymarskiego, kuśnierskiego, a przede wszystkim szewskiego. Produkcja butów prowadzona była na dużą skalę. Buty rzemieślników żelechowskich wędrowały na Ukrainę i do dalszych rejonów Rosji".

W latach międzywojennych została uruchomiona wytwórnia butów dla wojska, zatrudniająca około 100 osób

Fragment tekstu: "Przywileje nadane przez królów Augusta II i Augusta III starały się dźwignąć miasto z upadku. W latach 1792-95 dokonano przebudowy i regulacji Żelechowa. W okresie 1815-1842 Żelechów był miastem powiatowym w woj. podlaskim. W 1810 r.  liczył 1.864 mieszk.; w 1830 r.- 4.882. W powstaniu 1863 r. miasto utrzymywało własnym kosztem szpital dla powstańców. W 1867 r. miasto stało się własnością rządu. W 1880 r. pożar zniszczył połowę zabudowy. W 1910 r. liczyło 7.771 mieszk."

Od roku 1914 produkcja butów spadła do możliwości napełnienia rynku miejscowego. W latach międzywojennych została uruchomiona wytwórnia butów dla wojska, zatrudniająca około 100 osób. Oprócz rzemiosła szewskiego były tu dobrze rozwinięte zakłady prywatne i handel spółdzielczy. W okresie przed II Wojną Światową istniało 780 zakładów handlowych i rzemieślniczych. W 1939 roku miasto liczyło 9 tysięcy mieszkańców.

"Notatki Płockie": "W okresie II wojny zniszczono 200 budynków. W 1942 r. hitlerowcy rozstrzelali 800 Żydów, resztę tj. 3.200 wymordowali w Treblince. W Żelechowie istnieją tylko dwa niewielkie zakłady pracy: Spółdzielnia Pracy Szewców "Piechur" zatrudniająca ok. 200 ludzi, w tym połowę kobiet oraz GS "Samopomoc Chłopska" zatrudniająca 120 osób. Prócz tego są 52 rzemieślnicze zakłady usługowe".

Pracownicy Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Żelechowie w latach 50. Drugi z prawej w środkowym rzędzie siedzi Feliks Włodarczyk, który w 1966 roku (od 1958) pełnił funkcję przewodniczącego MRN ("Żelechów na starej fotografii. Ocalić od zapomnienia", Michał Sztelmach, Żelechów 2012)

Prowadzono starania o uzyskanie gazu ziemnego z żyły Gończyce-Huta Szkła Dąbrowa

Fragment tekstu: "Przy Technikum Geodezyjnym jest prowadzona Szkoła Przysposobienia Rolniczego. W wymienionych szkołach pobiera naukę ok. 1500 młodzieży. Jest to młodzież w większości zamiejscowa, dojeżdżająca do szkoły codziennie autobusami lub rowerami, a część zamieszkała w Żelechowie w istniejących internatach-budynkach nie nadających się do tego celu. Dużo młodzieży przebywa na stancjach prywatnych".

Poziom rozwoju ówczesnego budownictwa był niewielki. Po wojnie pobudowane zostały jedynie budynek liceum, ośrodek zdrowia, punkt weterynaryjny oraz dwa pawilony mieszkalne o 16 lokalach.

"Notatki Płockie": "W najbliższym okresie miasto ma uzyskać w ramach deglomeracji 1 zakład metalowy, który będzie mógł zatrudnić ok. 250 osób. Prowadzone są starania o uzyskanie gazu ziemnego z żyły Gończyce-Huta Szkła Dąbrowa. Mimo wielu starań do tej pory Żelechów nie mógł nic więcej uzyskać. Nadwyżka siły roboczej dojeżdża do pracy w Puławach, Dęblinie, Garwolinie i w Warszawie. W granicach miasta istnieje 430 indywidualnych gospodarstw rolnych o przeciętnej wielkości 1,5 ha. Miasto ma 1 kino (160 miejsc)".

W składzie Miejskiej Rady Narodowej Żelechów zasiadało 25 radnych, w tym 5 kobiet

Autor zwraca uwagę, iż w przeszłości w mieście żyli i mieszkali m.in.: prezydent Warszawy Ignacy Wyssogota Zakrzewski, Joachim Lelewel, który był posłem ziemi żelechowskiej oraz ostatni dyktator Powstania Styczniowego Romuald Traugutt.

Warto zaznaczyć w tym miejscu, iż województwo warszawskie było jednostką administracyjną Polski Rzeczpospolitej Ludowej, istniejącą w okresie od 1945 do 1975 roku ze stolicą w Warszawie, stanowiącą osobną jednostkę stopnia wojewódzkiego. Powstała poprzez reaktywację 22 sierpnia 1944 roku dekretem komunistycznego Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z 21 sierpnia tegoż roku w trybie powołania władz administracji ogólnej I i II instancji przedwojennego województwa warszawskiego. W 1973 roku województwo liczyło 28 powiatów ziemskich i 5 grodzkich.

Budynek Liceum Ogólnokształcącego i Szkoły Podstawowej przy ulicy Szkolnej. Lata 60. XX wieku. Gmach szkolny został oddany do użytku w 1963 roku. W roku 1969 Liceum Ogólnokształcące otrzymało imię Joachima Lelewela ("Żelechów na starej fotografii. Ocalić od zapomnienia", Michał Sztelmach, Żelechów 2012)

W wyniku kolejnej reformy administracyjnej w latach 1975-1998 województwo warszawskie było jednym z 49 województw istniejących w naszym kraju. Od 1 czerwca 1975 do 26 maja 1990 roku nosiło nazwę "województwo stołeczne warszawskie" - w roku 1999 zostało włączone do województwa mazowieckiego.

W 1966 roku w składzie Miejskiej Rady Narodowej Żelechów zasiadało 25 radnych, w tym 5 kobiet. Przewodniczącym ww. terenowego organu władzy państwowej charakterystycznego dla słusznie minionego systemu był Feliks Włodarczyk, pełniący swoją funkcję od 1958 roku. Obowiązki sekretarza w 1961 roku objął Stanisław Mędrzejewski.